Dieta ketogeniczna to model odżywiania, który w ostatnim czasie cieszy się ogromną popularnością. Jedni uznają ją za złoty środek na odchudzanie, a jeszcze inni za remedium na szereg dolegliwości, w tym IBS. Czy faktycznie wspomaga ona leczenie tej przypadłości? A może wręcz przeciwnie – zaostrza jej przebieg? Dieta ketogeniczna a zespół jelita drażliwego – sprawdź, co na temat tej zależności uważa dietetyk kliniczny z Pora Na Zdrowie.

Spis treści

Czym jest dieta ketogeniczna?

Dieta ketogeniczna a zespół jelita drażliwego – zanim poznasz najważniejsze informacje na temat tej zależności, warto przypomnieć sobie, czym dokładnie jest ten model odżywiania. Otóż jego głównym założeniem jest niemal całkowite wyeliminowanie węglowodanów na rzecz tłuszczu oraz – w mniejszym stopniu – białka. Ma to na celu wprowadzenie organizmu w stan ketozy, którego efektem jest zwiększona produkcja ciał ketonowych będących alternatywnym źródłem energii dla glukozy.

Jeśli chodzi produkty zalecane na diecie ketogenicznej, to są to m.in.:

jajka,
mięso i podroby,
ryby i owoce morza,
orzechy i nasiona,
niskowęglowodanowy nabiał,
niskowęglowodanowe warzywa,
awokado,
owoce jagodowe (w niewielkich ilościach),
niektóre słodziki (np. stewia, erytrytol).

Dieta ketogeniczna w zespole jelita drażliwego – tak czy nie?

Dieta ketogeniczna a zespół jelita drażliwego – czy niemal całkowite wyeliminowanie węglowodanów z jadłospisu może przynieść korzyści osobom zmagającym się z IBS? Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ponieważ jest to kwestia indywidualna. Jedno jest pewne – rozwiązanie to ma tyle samo zwolenników co przeciwników, dlatego warto przyjrzeć się argumentom obydwu stron.

Dieta ketogeniczna w IBS – argumenty ZA

Jednym z głównych argumentów przemawiających za wprowadzeniem diety ketogenicznej przy IBS jest to, że keto dania zawierają niewiele węglowodanów, a co za tym idzie – źródeł FODMAP, tj. fermentujących oligo- di- i monosacharydów oraz polioli, które uznawane są za główne wyzwalacze uporczywych symptomów przy zespole jelita drażliwego.

Aby rozwinąć temat, zajrzyjmy do badań naukowych. W jednym z nich u osób z biegunkową postacią IBS, które przez 4 tygodnie otrzymywały posiłki o zawartości 51% tłuszczu, 45% białka i 4% węglowodanów, doszło do złagodzenia objawów, a dokładnie do spadku częstotliwości wypróżnień, poprawy konsystencji stolca oraz częściowego zniwelowania bólu brzucha.

W jeszcze innej analizie – tym razem przeprowadzonej na modelu zwierzęcym – wdrożenie u szczurów z IBS diety ketogenicznej pomogło zmniejszyć u nich stres oksydacyjny, który również nie pozostaje bez znaczenia dla kondycji jelit. Ponadto przyczyniło się ono do redukcji stanu zapalnego oraz przywrócenia funkcji mitochondriów.

Pomimo obiecujących wyników niektórych badań dowody wskazujące na korzystną zależność pomiędzy dietą ketogeniczną a zespołem jelita drażliwego są mocno ograniczone. Na ten moment nie jest jasne, czy pozytywne efekty jej stosowania mają związek z dietą „keto” samą w sobie, czy z ograniczeniem czynników wyzwalających, w tym FODMAP.

Dieta ketogeniczna w IBS – argumenty PRZECIW

Warto mieć świadomość, że stosowanie diety ketogenicznej przy IBS może również zaostrzyć jego przebieg. Po pierwsze obfituje ona w tłuszcze, których nadmiar nasila objawy u wielu pacjentów. Po drugie dostarcza ona znikomych ilości rozpuszczalnej frakcji błonnika, który odgrywa ważną rolę w łagodzeniu symptomów zespołu jelita drażliwego – powleka on ściany przewodu pokarmowego, chroniąc go przed podrażnieniami, oraz powoduje spulchnienie stolca, spowalniając tym samym pasaż jelitowy.

Kolejnym argumentem przemawiającym za zrezygnowaniem z diety ketogenicznej przy IBS jest jej mała różnorodność, co przekłada się na stan mikrobioty jelitowej, która – jak wykazały niektóre obserwacje naukowców – może mieć duże znaczenie dla rozwoju i przebiegu omawianej przypadłości. Niemal całkowite wyeliminowanie węglowodanów wiąże się ze znacznym ograniczeniem źródeł prebiotyków, które są paliwem dla pożytecznych bakterii bytujących w jelitach.

W świecie badań naukowych nie brakuje publikacji wskazujących na powiązanie między stosowaniem diety ketogenicznej a zmniejszeniem różnorodności mikrobioty jelitowej oraz zwiększeniem liczebności bakterii prozapalnych. Na uwagę zasługuje również analiza, w której spożywanie posiłków o wysokiej zawartości tłuszczu przez 6 miesięcy przyczyniło się do wyraźnego spadku ilości krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Warto zaznaczyć, że są one wręcz niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego, ponieważ działają przeciwzapalnie oraz pomagają zachować integralność komórek nabłonka błony śluzowej jelit.

Posiłki o wysokiej zawartości tłuszczu mogą wywołać silny odruch żołądkowo-okrężniczy, który stymuluje skurcze w jelicie grubym, zwiększając potrzebę wypróżnienia zaraz po jedzeniu, co może nasilić objawy u osób zmagających się z biegunkową postacią zespołu jelita drażliwego.

Odżywianie w IBS – co jeśli nie dieta ketogeniczna?

Jak widać, zależność pomiędzy dietą ketogeniczną a zespołem jelita drażliwego jest bardziej złożona, niż mogłoby się wydawać. W takiej sytuacji warto postawić na sposób, którego skuteczność została potwierdzona licznymi badaniami – mowa o protokole low FODMAP, który składa się z trzech etapów, a mianowicie:

Wyeliminowaniu z jadłospisu produktów bogatych w FODMAP.
Ponownym wdrożeniu do jadłospisu źródeł FODMAP i obserwowaniu reakcji organizmu.
Personalizacji diety, czyli podziale pokarmów na te bezpieczne i nasilające nieprzyjemne symptomy.