PCOS, czyli zespół policystycznych jajników, to wieloczynnikowe zaburzenie endokrynologiczne, dotykające wiele kobiet na całym świecie. Nieleczone prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym zaburzenia cyklu menstruacyjnego, a w skrajnych przypadkach – niepłodności. Podejrzewasz u siebie PCOS? Co to jest i jakie są jego objawy oraz przyczyny? I jak wygląda jego diagnoza i leczenie? Pora na Zdrowie odpowiada na najważniejsze pytania dotyczące tego schorzenia!
Spis treści
PCOS – co to jest?
Zespół policystycznych jajników to schorzenie cechujące się niespecyficznymi objawami, które łatwo pomylić z szeregiem innych dolegliwości. W jego wyniku dochodzi do zaburzenia cyklu menstruacyjnego i funkcjonowania jajników. Podejrzewasz u siebie PCOS? Co to jest i jakie są jego konsekwencje zdrowotne?
W prawidłowym przebiegu cyklu miesiączkowego jajniki produkują wiele pęcherzyków. Wśród nich wykształca się jeden dominujący pęcherzyk Graafa, w którego wnętrzu dojrzewa komórka jajowa. Dzięki temu może dojść do zapłodnienia i zagnieżdżenia się zarodka w błonie śluzowej macicy. Gonady kobiet cierpiących na PCOS wytwarzają liczne pęcherzyki, które z czasem obumierają i przekształcają się w torbiele. To właśnie dlatego zaburzenie to nazywa się również zespołem wielotorbielowatych jajników.
Oprócz cykli bezowulacyjnych PCOS towarzyszą problemy endokrynologiczne polegające na zwiększeniu udziału męskich hormonów płciowych, czyli androgenów. W wyniku tego w organizmie kobiety pojawia się szereg niepokojących przypadłości, w tym hirsutyzm.
Nieleczony zespół policystycznych jajników prowadzi do zaburzeń metabolicznych i zwiększa ryzyko wystąpienia m.in. insulinooporności i cukrzycy typu 2, a także trądziku, chorób układu sercowo-naczyniowego oraz nowotworu błony śluzowej macicy. Częstym zjawiskiem w tej grupie pacjentek są również wahania nastrojów, depresja i zaburzenia lękowe.
DBAJ O SIEBIE PRZY PCOS POD OKIEM DIETETYKA!!!
Skorzystaj ze specjalnej oferty na pakiet rozszerzony online w cenie 350 zł zamiast 450 zł !!!
PCOS – przyczyny
Zastanawiasz się, z czego wynika PCOS? Przyczyny tej choroby nie są do końca znane, jednak specjaliści uważają, że może mieć ona podłoże zarówno hormonalne, jak i genetyczne. Nie bez znaczenia są tutaj również czynniki środowiskowe. Wśród nich wymienia się przede wszystkim otyłość, nadwagę, niezdrowy tryb życia i brak ruchu. Jakie symptomy powinny zwrócić twoją uwagę?
PCOS – objawy
Najczęstszymi objawami PCOS są zaburzenia menstruacyjne, w tym zbyt częste lub zbyt rzadkie krwawienia miesięczne, a także całkowite zahamowanie miesiączkowania. Ponadto należy zwrócić uwagę na nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn, tj. górnej wardze, klatce piersiowej, brzuchu, wewnętrznej stronie ud, plecach oraz okolicach brodawek sutkowych. Jest ono następstwem za wysokiego stężenia androgenów w ustroju.
Jakie inne sygnały mogą wskazywać na pojawienie się PCOS? Udaj się na konsultację lekarską, jeśli zauważysz u siebie:
- obniżony głos,
- wzrost masy ciała,
- łysienie androgeniczne,
- bóle miednicy,
- uporczywy trądzik na twarzy, klatce piersiowej i/lub plecach,
- otyłość typu androidalnego (w obrębie brzucha),
- wysokie ciśnienie tętnicze,
- podwyższony poziom cukru we krwi,
- ból w obrębie miednicy,
- stany depresyjne,
- długotrwały PMS,
- problemy z zajściem w ciążę,
- zaburzenia snu,
- bezdech senny.
Warto mieć również na uwadze, że do pogłębienia objawów omawianej przypadłości może przyczynić się również zażywanie leków o działaniu androgennym. Do tej grupy zaliczają się m.in. steroidy anaboliczne, cyklosporyna, danazol, a także niektóre środki hipotensyjne i przeciwdrgawkowe. Jakie działania podjąć, gdy wystąpi jeden lub kilka powyższych symptomów, i jak wygląda diagnostyka i leczenie PCOS?
PCOS – diagnostyka
Ze względu na to, że objawy zespołu policystycznych jajników przypominają inne schorzenia, w tym chorobę Cushinga, dolegliwości ze strony tarczycy i hiperprolaktynemię, w pierwszej kolejności należy wykluczyć obecność innych chorób endokrynologicznych. Wizyta u ginekologa najczęściej obejmuje dokładny wywiad, badanie na fotelu ginekologicznym, USG oraz zlecenie dodatkowych badań laboratoryjnych.
W zależności od objawów na liście parametrów krwi, które zwykle wymagają oznaczenia, znajdują się:
- TSH (hormon tyreotropowy),
- HCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa),
- SHBG (białko wiążące hormony płciowe),
- 17-OHP (17-hydroksyprogesteron),
- DHEA-S (siarczan dehydroepiandrosteronu),
- testosteron całkowity,
- testosteron wolny,
- prolaktyna,
- androstendion,
- progesteron,
- LH (lutropina),
- FSH (hormon folikulotropowy).
PCOS jest nierzadko przyczyną zaburzeń metabolicznych, dlatego specjalista może również zlecić wykonanie badań w kierunku insulinooporności i cukrzycy, w tym stężenie cukru i insuliny oraz krzywą cukrową i insulinową.
Wizyta u ginekologa w celu diagnozy zespołu wielotorbielowatych jajników obejmuje badanie ultrasonograficzne. Obraz USG daje pełny wgląd w to, jak funkcjonują kobiece gonady. Elementami charakterystycznymi dla przebiegu PCOS są powiększone jajniki (objętość powyżej 10 cm3) i/lub co najmniej 12 pęcherzyków o średnicy 2-9 mm.
PCOS – leczenie
Stwierdzono u ciebie PCOS? Leczenie tej choroby powinno zostać indywidualnie dopasowane do twoich potrzeb. Pierwszym i najważniejszym zaleceniem jest zmiana stylu życia. Oprócz zdrowej i zbilansowanej diety, o której powiemy kilka słów w kolejnej części tego artykułu, do swojej codziennej rutyny wprowadź regularną aktywność fizyczną. Specjaliści rekomendują również rezygnację z używek oraz – w razie potrzeby – redukcję wagi.
Jeśli powyższe kroki nie przyniosą spodziewanych rezultatów, specjalista może zadecydować o wdrożeniu stosownej farmakoterapii, która obejmuje zażywanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych lub antyandrogenów. Warto jednak mieć na uwadze, że przed włączeniem do kuracji tych ostatnich pacjentka powinna zostać zabezpieczona przed zajściem w ciążę, ponieważ istnieje zagrożenie uszkodzenia płodu podczas ich przyjmowania. Co więcej, ze względu na to, że PCOS prowadzi do szeregu zmian metabolicznych, kuracja może wymagać sięgnięcia po medykamenty hipoglikemizujące.
Twoim głównym celem jest eliminacja niepłodności? W takim wypadku nadrzędnym zamierzeniem będzie przywrócenie cykli owulacyjnych. Jako podstawowy protokół terapeutyczny stosuje się cytrynian klomifenu oraz gonadotropiny. W dalszej kolejności ginekolog może zaproponować zapłodnienie pozaustrojowe. Jeśli u podstawy PCOS leżą zaburzenia hormonalne, prognozy zajścia w ciążę i urodzenia dziecka po ich wyeliminowaniu i zmianie stylu życia rokują pomyślnie.
PCOS – dieta
Diagnoza PCOS nie powinna być traktowana jak wyrok. Wymaga ona jednak wdrożenia pewnych zmian w dotychczasowych przyzwyczajeniach. Jednym z nich jest wprowadzenie zdrowej i zbilansowanej diety przy PCOS. Jakie są jej najważniejsze zasady? Podstawą jadłospisu kobiety cierpiącej na zespół policystycznych jajników są warzywa, błonnik, przeciwzapalne związki chemiczne, dobrej jakości tłuszcze, pełnowartościowe białko oraz węglowodany złożone. Ponadto jak najszybciej wyrównaj deficyty pokarmowe i uzupełnij dietę o stosowną suplementację. Z kolei z listy dozwolonych produktów należy wykreślić takie pokarmy jak gotowe dania, słodkie napoje, słodycze, słone przekąski, białe pieczywo oraz niektóre kasze i owoce. W pewnych sytuacjach zalecane jest również ograniczenie glutenu i nabiału.
Zespół policystycznych jajników to choroba o podłożu endokrynologicznym. Źle zdiagnozowana lub nieleczona może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym niepłodności. Nie można jej całkowicie wyleczyć, jednak warto walczyć o przywrócenie balansu hormonalnego oraz wyciszenie nieprzyjemnych symptomów będących jej następstwem. Diagnoza PCOS jest wieloetapowa i zwykle wymaga przeprowadzenia dogłębnego wywiadu, wykonania USG i zlecenia określonych badań laboratoryjnych. W zależności od przypadku jej leczenie obejmuje odpowiednią farmakoterapię i modyfikację stylu życia, w tym zmianę diety. Cierpisz na PCOS i nie wiesz, jak powinno wyglądać twoje codzienne menu? W takim razie już dziś umów się na konsultację z doświadczonym dietetykiem!
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7879843/
- https://journals.viamedica.pl/ginekologia_perinatologia_prakt/article/view/51009/44370
- https://www.czytelniamedyczna.pl/4226,zespol-policystycznych-jajnikow-a-ryzyko-chorob-ukladu-sercowonaczyniowego.html
- https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/download/45925/32716
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459251/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8775814/
- EB Johnstone, MP Rosen, R. Neru i in., Zespół policystycznych jajników po Rotterdamie: powszechne, zależne od wieku odkrycie u kobiet z owulacją bez znaczenia metabolicznego, „The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism”, nr 95 (11) 2010 M.
Freemark, Postępowanie z młodzieżą z zespołem policystycznych jajników, „The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism”, nr 96 (11) 2011.
TE ARTYKUŁ POWINNY CIĘ ZAINTERESOWAĆ!
Dieta przy PCOS – co jeść, a czego unikać? Najważniejsze zasady!
Jak zdiagnozować PCOS, czyli badania w kierunku zespołu policystycznych jajników
PCOS a ciąża, czyli jak zajść w ciążę przy PCOS? Czy dieta może pomóc?
Suplementacja przy PCOS – co warto stosować?
Dieta redukcyjna przy PCOS – co musisz wiedzieć?
Trądzik przy PCOS – czy dieta może pomóc?
Dieta niskowęglowodanowa przy PCOS – co musisz wiedzieć?
Jak powstrzymać wypadanie włosów przy PCOS? Dieta może pomóc?
Dieta bezglutenowa przy PCOS – co musisz wiedzieć?
Dieta ketogeniczna przy PCOS – co musisz wiedzieć?
Anemia – przyczyny, objawy, rodzaje i leczenie. Co musisz wiedzieć?
Dieta wspomagająca płodność – co jeść żeby zajść w ciążę?