Dieta przy łuszczycy – co jeść, a czego unikać?

Łuszczyca jest przewlekłą i nawracającą chorobą zapalną skóry. W Polsce około 1 mln osób boryka się z tą ciężką przypadłością. Wpływ na rozwój łuszczycy mają czynniki genetyczne, środowiskowe, immunologiczne, hormonalne oraz niewłaściwa dieta, leki oraz używki. Odpowiednia dieta w opisywanej jednostce choroby, stanowi znaczący wpływ na rozwój i przebieg schorzenia. W dalszej części artykułu dowiesz się, jaka dieta przy łuszczycy jest zalecana, jakie produkty należy wyeliminować z jadłospisu a jakie wpływają na poprawę przebiegu klinicznego tej jednostki choroby.

Co to jest łuszczyca?

Łuszczyca jest jednostką chorobową która może rozpocząć się w każdym wieku, zazwyczaj u osób przed 30 rokiem życia. Wyróżniono wiele postaci łuszczycy:

• łuszczyca pospolita (zwykła): plackowata, owłosionej skóry głowy, dłoni i stóp, paznokci, kropelkowa, odwrócona, wysiękowa, brodawkująca, zadawniona;
• łuszczyca krostkowa: ograniczona (łuszczyca krostkowa dłoni i podeszw), krostkowe zapalenie skóry palców oraz uogólniona (odmiana von Zumbusch, liszajec opryszczkowaty);
• łuszczyca stawowa: niesymetryczne i symetryczne zapalenie kilku stawów, zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych, postać osiowa, postać okaleczająca.

Przebieg łuszczycy

Skóra zajęta łuszczycą zostaje pokryta srebrną łuską z widocznymi wykwitami grudkowymi, najczęściej zlokalizowana jest na łokciach, kolanach oraz w obrębie skóry głowy. Łuszczyca może mieć charakter rozlany, z plackowatymi ogniskami.

Istotą tej choroby jest nadmierna proliferacja naskórka, czyli jego przyspieszone wytwarzanie. Komórki z warstwy podstawnej do rogowej przechodzą w okresie 3-4 dni (normalnie 28 dni).

Pierwotnym wykwitem łuszczycy jest czerwona grudka pokryta żółtawą lub srebrzystą łuską. Po zadrapaniu często pojawia się punkcikowate krwawienie. Najczęściej jest leczona podawanymi sterydami, uciszając stan zapalny skóry, który podczas odstawienia niestety często nawraca. Oczywiście farmakoterapia jest wskazana w przypadku leczenie jednostki choroby. Jeśli zmiany łuszczycowe zajęły dużą powierzchnie skóry to powinno zastosować się leczenie ogólne a nie miejscowe. Dlatego stosowanie sterydów w tym przypadku jest nierozsądne. Długotrwała sterydoterapia powoduje zmiany zanikowe oraz naczyniowe. Czy po odstawieniu sterydu choroba powróci? Możliwe, nawrót zmian jest spowodowany przerwaniem działania przeciwzapalnego.

W wielu badaniach wykazano, że łuszczyca jest chorobą której towarzyszą przewlekłe stany zapalne: zespół metaboliczny, nadciśnienie tętnicze, zapalenie jelita grubego a także celiakia, reumatoidalne zapalenie stawów. Nieodpowiedni styl życia i nieprawidłowy sposób odżywiania może nasilać procesy zapalne, a przez to pogarszać przebieg kliniczny schorzenia.

Dieta w łuszczycy – zalecenia żywieniowe

Nieprawidłowo zbilansowana dieta może przyczynić się do zmian łuszczycowatych. Szczegółowe badania wykazały związek między stanem błony śluzowej żołądka, a nasileniem objawów skórnych [1]. Zauważono, że podczas odpowiedniej dietoterapii w łuszczycy mimo, że nie ma dokładnych zaleceń żywieniowych objawy dermatoz uległy wyciszeniu [2]. Wskazaniami żywieniowymi dla chorych na łuszczyce to przede wszystkim unikanie alkoholu, tytoniu, przetworzonej żywności, tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, podrobów, czerwonego mięsa. Warto pamiętać o czytaniu składu produktów. U osób chorych na łuszczyce w jadłospisie należy zwiększyć spożywanie warzyw, owoców obfitujących w flawonoidy i karotenoidy, tłustych ryb morskich (sardynka, łosoś, śledź, tuńczyk), aby dostarczyć odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych Omega-3. Z badań wynika, że wprowadzenie diety o niskim indeksie glikemicznym zmniejsza zmiany łuszczycowate. Z menu powinny być wykluczone soki, słodzone napoje, słodycze, fast foody, pszenica, suszone owoce, duże ilości miodu.

Dieta przy łuszczycy – niskokaloryczna

Osoby o nadmiernej masie ciała z objawami łuszczycy, powinny zastosować odpowiednio zbilansowaną, redukcyjną dietę oraz zmienić styl życia. Otyłość przyczynia się do przewlekłego stanu zapalenia i łuszczycy. Warto włączyć lekką aktywność fizyczną, jeżeli stan zdrowia na to pozwala. Niestety bywa tak, że stan skóry jest w opłakanym stanie i jakakolwiek wysiłek może powodować dyskomfort i ból. U pacjentów, u których doszło do zmniejszenia masy ciała podczas diety redukcyjnej, wpłynęło na złagodzenie przebiegu łuszczycy [2].

Wykazano, że u osób z BMI 26-29 ryzyko wystąpienia łuszczycy jest nieznacznie wyższe, ale już u osób z otyłością (BMI >29) zwiększa się dwukrotnie.

Dieta śródziemnomorska w leczeniu łuszczycy

Celem diety śródziemnomorskiej jest zachowanie dobrego zdrowia, obniżenie ryzyka zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe, nowotworów, cukrzycy typu 2, depresji. Tradycyjna dieta śródziemnomorska opiera się głównie na roślinach oraz na pewnej ilości jaj, drobiu. Dozwolone są wszelkiego rodzaju warzywa, owoce, zboża (głównie nieoczyszczone produkty z pełnego przemiału), strączki, orzechy, dobrej jakości oliwa. Najlepiej, aby w każdym posiłku były zawarte produkty z tej grupy. Dieta śródziemnomorska bogata jest w przeciwutleniacze, flawonoidy oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe..

Dieta wegetariańska w leczeniu łuszczycy

Dieta wegetariańska polega na wykluczeniu z codziennego jadłospisu produktów pochodzenia zwierzęcego. Mięso bogate jest w kwas arachidowy, który posiada działanie prozapalne i przyczynia się do rozwoju łuszczycy. Dieta wegetariańska opiera się na spożywaniu większej ilości roślin strączkowych, różnego rodzaju kasz, zbóż, warzyw, owoców, jaj, orzechów i grzybów. Eliminując z jadłospisu mięso, przyczyniamy się do zmniejszonej ilości spożywania złego cholesterolu oraz nasyconych kwasów tłuszczowych. Zamiennikiem produktów pochodzenia zwierzęcego u osób będących na diecie wegetariańskiej są ryby, które dostarczą odpowiednią ilość kwasów omega-3 (kwaseikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy), które łagodzą i zmniejszają objawy łuszczycy.

Dieta bezglutenowa w leczeniu łuszczycy

Dieta bezglutenowa polega na całkowitej eliminacji produktów glutenowych z codziennego jadłospisu. W leczeniu łuszczycy, włączenie diety tego typu niekiedy łagodzi stany zapalne skóry. Najlepszym krokiem, jest wykonanie specjalistycznych badań, potwierdzających celiakię, nietolerancję glutenu lub alergię. Choroba trzewna czyli celiakia tak jak łuszczyca należy do chorób autoimmunologicznych. W celiakii spożycie zbóż zawierających gluten powoduje zapalenie błony śluzowej jelita cienkiego, co prowadzi do zaburzeń wchłaniania. Zdarza się jednak, że pacjenci nie mają objawów ze strony układu pokarmowego a odstawienie produktów bogatych w gluten poprawia ich stan zdrowia to taki model terapii powinien być prowadzony przez lekarza i dietetyka przez okres 3 miesięcy.

Zwiększenie spożywania warzyw i owoców

Spożywanie dużych ilości owoców i warzyw odgrywa dużą rolę w diecie przy łuszczycy ponieważ są bogate w antyoksydanty, które niszczą wolne rodniki i tym samym przyczyniają się do ograniczenia stanu zapalnego. Naturalnie występującymi przeciwutleniaczami są karotenoidy, które w znaczącej ilości występują w: jarmuż, brokuły, brukselka, sałata, kalafior, szpinak, marchew, czerwona papryka, pomidor, biała i czerwona kapusta. Dzięki spożyciu odpowiedniej dawki antyoksydantów, zmiany zapalne skóry zmniejszają się. Należy wspomnieć o flawonoidach, które usytuowane są w: pomidory, papryka, cebula, brokuły, borówki, jeżyny, maliny, jagody, jabłka, winogrona, czarne porzeczki oraz w zbożach (pszenica, owies), nasionach roślin strączkowych, w czerwonym winie (należy szczególnie obserwować), zielonej herbacie. Jadłospis zawierający dużą ilość antyoksydantów wspomaga terapie łuszczycową. Należy przyjrzeć się roślinom psiankowatym tj. pomidor, papryka i ziemniak, czy nie wywołują nasilenia stanów zapalnych skóry.

Wyrównanie niedoborów pokarmowych

Na podstawie badań nad grupami osób chorujących na łuszczycę stwierdzono, że bardzo często niedobory dotyczą:

• selenu,
• witamin A,E,
• potasu,
• cynku,
• wapnia,
• magnezu,
• folianów i witamin z grupy B.

Oczywiście można wykonać badania laboratoryjne, aby dowiedzieć się z jakimi niedoborami pokarmowymi mamy do czynienia.

Osoby cierpiące na łuszczyca bardzo często mają niski poziom selenu w surowicy krwi, który przyczynia się do zmniejszenia stresu oksydacyjnego i poprawie stanu skóry. Selen w połączeniu z witaminą E, opóźnia proces starzenia się skóry i przyspiesza regenerację. Dobrymi źródłami selenu w diecie jest owies, ryż brązowy, pestki z dyni, czosnej, grzyby, ryby, drób, owoce morza, rośliny strączkowe. . Dlaczego warto suplementować selen? Selen hamuje uwalnianie czynników prozapalnych w łuszczycy. Badania naukowe potwierdzają, że pacjenci przyjmujące selen mają mniejsze zmiany łuszczycowe.

Suplementacja selenem powinna zostać przeprowadzana pod czujnym okiem lekarza po wcześniejszych badaniach jego poziomu we krwi.

W badaniach naukowych wynika, że efektywne zmniejszenie symptomów łuszczycy nastąpiło po suplementacji kombinacji selenu, koenzymu Q10 i witaminy E. Zauważono: poprawę kondycji skóry  (zmniejszenie powierzchni złuszczonej skóry, stanu zapalnego skóry, dystrofii paznokci oraz bólu stawów).

Włączenie kwasów omega-3 do procesu leczenia łuszczycy wykazuje korzyści z ich zastosowania. Skóra staje się nawilżona oraz odżywiona. Zbyt duża podaż kwasów omega-6 powoduje działanie prozapalne i może przyczyniać się do rozwoju łuszczycy. Bardzo ważne jest przyjmowanie kwasów Omega-3. Z uwagi na to, że kwasy omega-3 nie są syntezowane w ludzkim organizmie należy dostarczać je wraz z pożywieniem. Tłuste ryby ryb (makrela, śledź, łosoś, sardynki), orzechy, oleje roślinne, siemię lniane (mielone lepsza przyswajalność) są bogate w omega-3 co wpływa na poprawę stanu skóry u chorych na łuszczycę U osób spożywających odpowiednią ilość tłustych ryb, odnotowano mały przyrost zachorowalności. Produkty wzbogacane omega-3 (masło, chleb pełnoziarnisty) może być doskonałym źródłem tych kwasów tłuszczowych.

Witamina D

Witamina D reguluje m.in. cykl komórkowy, nie pozwalając do nadmiernej proliferacji naskórka. Odpowiedni poziom witaminy D w surowicy warunkuje wchłanianie wapnia ze światła jelit. Badania wykazały efektywność jej stosowania w trakcie leczenia łuszczycy (zauważono poprawę stanu skóry u pacjentów dotkniętych tą jednostką choroby). U pacjentów z łuszczycą obserwuje się niski poziomu witaminy D w surowicy krwi. Należy wykonać badania pokazujące poziom witaminy D i dobrać odpowiednią dawkę suplementu. Źródła pokarmowe nie są w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na tę witaminę D.

Jaka dieta przy łuszczycy? Podsumujmy!

Stosowanie się do powyższych wskazówek daje niesamowite efekty w zmniejszeniu objawów w łuszczycy. Eliminacja wysoce przetworzonych produktów, tłuszczów pochodzenia zwierzęcego, podrobów, czerwonego mięsa, unikanie używek oraz zmiana stylu życia wpływają na polepszenie kondycji skóry oraz polepszenie komfortu psychicznego.

Warto pamiętać o czytaniu składu produktów a także zwracać uwagę na pochodzenie danego produktu. U większości osób chorujących na łuszczyce do codziennego jadłospisu należy wprowadzić: większą ilość warzyw, owoców obfitujących w flawonoidy i karotenoidy, tłustych ryby morskich (sardynka, łosoś, śledź, tuńczyk), aby dostarczyć odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych Omega-3. Najbardziej wartościowymi produktami w leczeniu łuszczycy są: jarmuż, brokuły, brukselka, sałata, kalafior, szpinak, marchew, czerwona papryka, pomidor, biała i czerwona kapusta, pomidory, papryka, cebula, brokuły, borówki, jeżyny, maliny, jagody, jabłka, winogrona, czarne porzeczki oraz w zbożach (pszenica, owies), nasionach roślin strączkowych, w czerwonym winie (należy szczególnie obserwować), zielonej herbacie. W łuszczycy często występuję niedobór selenu dlatego wprowadź do diety owies, ryż brązowy, pestki z dyni, ryby i drób. Tłuste ryby ryb (makrela, śledź, łosoś, sardynki), orzechy, oleje roślinne, siemię lniane (mielone lepsza przyswajalność) są bogate w omega-3 co wpływa na poprawę stanu skóry u chorych na łuszczycę

Badania naukowe udowadniają, że wprowadzenie diety o niskim indeksie glikemicznym zmniejsza zmiany łuszczycowate. Z menu należy bezwzględnie wyeliminować takie produkty jak: soki, słodzone napoje, słodycze, fast foody, pszenica, suszone owoce, duże ilości miodu.

Źródła:

1. Antosik K., Rola diety i żywienia w leczeniu łuszczycy, Hygeia Public Health 2017, 52(2): 131-137.
2. Bojarowicz H., Woźniak B., Wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz ich wpływ na skórę, Probl Hig Epidemiol 2008, 89(4): 471-475.
3. Gołąbek K., Regulska-Ilow B., Wspomaganie dietetyczne leczenia farmakologicznego pacjentów z łuszczycą, Hygeia Public Health 2017, 52(4):335-342.
4. Łoza K, Miturska R, Borzęcki A. Poradnik dla chorego na łuszczycę. Perffarma, Lublin 2009. www.luszczycalublin.republika.pl/file/poradnik_2009.pdf (15.06.2016).
5. Krasowska D., Adamczyk M., Znaczenie otyłości w łuszczycy, Przegl Dermatol 2016, 103, 303–308.
6. Ostrowska L., Wasiluk D., Stefanska E., Czy odpowiednia dieta może być pomocna w leczeniu łuszczycy zwykłej?, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2012, Tom 18, Nr 4, 405-408.
7. Owczarczyk-Saczonek A., Placek W., Związki łuszczycy z otyłością i nadwagą, Postepy Hig Med Dosw,2017; 71: 761-772.
8. Stawczyk M, Szczerkowska-Dobosz A, Komorowska O i wsp. Znaczenie diety w łuszczycy – przewlekłej układowej chorobie zapalnej. Forum Zab Metab 2011, 2(3): 205-212