Dieta przy anemii, czyli dieta bogata w żelazo – co jeść, a czego unikać?

Anemia to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń krwi. Narażone są na nią m.in. osoby zmagające się z chorobami przewlekłymi lub stosujące restrykcyjne i eliminacyjne diety. Te ostatnie zazwyczaj kończą się niedoborami witamin i minerałów, w tym żelaza, które odpowiada za szereg procesów zachodzących w organizmie. Na szczęście w wielu przypadkach wystarczy zmodyfikować codzienny jadłospis i wprowadzić do niego produkty obfitujące w ten niezwykle ważny pierwiastek. Jak powinna wyglądać dieta przy anemii?

Co to jest anemia?

Zanim dowiesz się, jak zmienić swoje nawyki żywieniowe, warto najpierw odpowiedzieć sobie na pytanie, co to jest anemia i w jaki sposób może się objawiać. Według definicji WHO anemia, zwana również niedokrwistością, to stan, w którym dochodzi do obniżenia stężenia hemoglobiny we krwi. Takie zjawisko zaburza przenoszenie tlenu przez erytrocyty i w konsekwencji przyczynia się do niedotlenienia tkanek organizmu.

Rodzaje anemii

Istnieje kilka rodzajów anemii i każda z nich ma inne podłoże. Najbardziej powszechna jest niedokrwistość z niedoboru żelaza, która może wynikać z zaburzeń wchłaniania, utraty krwi, niedoborów pokarmowych, a także zwiększonego zapotrzebowania na ten pierwiastek.

Ponadto wyróżnia się niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego lub witaminy B12, które również bywają następstwem nieodpowiednich nawyków żywieniowych. To właśnie dlatego tak często podkreśla się, jak ważna jest dieta przy anemii i innych tego typu przypadłościach.

Objawy niedoboru żelaza, czyli anemii

Niestety anemia, zwłaszcza w początkowym stadium, nie zawsze daje o sobie znać. Jej objawy bywają niespecyficzne i często przypisywane są innym schorzeniom. Spadek formy przeważnie usprawiedliwia się przepracowaniem, nadmiarem obowiązków, stresem lub niewyspaniem. Podczas gdy jedne symptomy są łatwe do przeoczenia, inne bywają bardzo charakterystyczne. Czerwona lampka powinna zapalić ci się w momencie, gdy zaobserwujesz u siebie:

• wypadanie włosów,
• łamliwość paznokci,
• mroczki przed oczami,
• kołatanie serca,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• duszności,
• spadek masy ciała,
• nietolerancję wysiłku,
• ciągłe uczucie zimna,
• pękanie kącików ust,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• zawroty głowy,
• stany depresyjne,
• senność.

Diagnostyka

Badania diagnostyczne w kierunku anemii można wykonać praktycznie w każdym laboratorium. Odstępstwa od normy często widoczne są już w samej morfologii, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie bardziej kompleksowych badań. W celu przeprowadzenia dogłębnej diagnostyki specjalista może zlecić ci oznaczenie następujących parametrów:

• kwas foliowy,
• witamina B12,
• żelazo,
• ferrytyna,
• transferyna.

Jak ważna jest dieta przy anemii?

Jednym z kluczowych elementów w leczeniu niedokrwistości jest dieta bogata w żelazo. Dlaczego ten pierwiastek jest tak ważny? Otóż żelazo odpowiada za wiele procesów zachodzących w organizmie – są to przede wszystkim procesy oddychania tkankowego i tworzenia się czerwonych krwinek. Ponadto składnik ten wspiera funkcjonowanie układu immunologicznego, uczestniczy w syntezie DNA, a także wpływa na metabolizm cholesterolu.

To właśnie w jedzeniu kryją się witaminy i minerały niezbędne do utrzymania organizmu w dobrej kondycji. Trudno zadbać o ich odpowiednią podaż, stawiając na restrykcyjny i mocno eliminacyjny model odżywiania. Na szczęście dieta przy anemii nie wymaga ogromnych wyrzeczeń, a do tego może być naprawdę smaczna i urozmaicona.

Co jeść przy anemii?

Idealna dieta dla osób zmagających się z niedokrwistością to ta obfitująca w żelazo. Lista zalecanych produktów jest naprawdę długa – szczególnie polecane są te pochodzenia zwierzęcego, czyli zawierające najlepiej przyswajalne żelazo hemowe.

Nie ulega wątpliwości, że na niedobór żelaza bardziej narażeni są weganie i wegetarianie. Mówi się nawet, że powinni oni spożywać więcej posiłków bogatych w ten pierwiastek niż mięsożercy. Warto jednak mieć na uwadze fakt, że osoby stroniące od mięsa sięgają głównie po produkty pochodzenia roślinnego, czyli te zawierające gorzej przyswajalne żelazo niehemowe.

Co jeść przy anemii, jeśli stosujesz dietę wegetariańską? Wbrew pozorom wybór jest całkiem spory. W ścisłej czołówce zalecanych artykułów spożywczych plasują się pestki dyni, soja i mak, a tuż za nimi fasola, pistacje, soczewica, natka pietruszki, kasza jaglana oraz pestki słonecznika. A co ze słynnym szpinakiem? Okazuje się, że nie jest takim królem żelaza, na jakiego się go kreuje!

Czego unikać przy anemii?

Zastanawiasz się, dlaczego szpinak nie znalazł się w powyższym zestawieniu? Odpowiedź na to pytanie jest bardzo prosta – warzywo to nie zawiera tak dużo żelaza, jak powszechnie się uważa. Oczywiście warto wdrożyć je do diety, ale bynajmniej nie ze względu na wysoką zawartość wspomnianego pierwiastka.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że szpinak to obfite źródło szczawianów, które ograniczają wchłanianie żelaza. Co ciekawe, nie jest to jedyny element, którego obecność na „zakazanej” liście może zaskakiwać. Znajdziesz na niej kilka innych produktów, które powszechnie uchodzą za zdrowe i odżywcze. Co konkretnie?

Czynnikiem ograniczającym wchłanianie żelaza jest spożywanie m.in. jagód i winogron (polifenole), niektórych zbóż i orzechów (fityniany), wina, kawy i herbaty (taniny) oraz przetworów mlecznych (wapń). W zestawieniu nie może zabraknąć oczywiście przetworzonej żywności oraz kolorowych napojów (fosforany). Należy podkreślić, że te substancję ograniczają wchłanianie żelaza, a nie blokują. Warto dokładnie przyjrzeć się czynnikom polepszających przyswajanie tego pierwiastka.

Dieta bogata w żelazo u kobiet w ciąży

Ciąża to stan, w którym zapotrzebowanie na żelazo wyraźnie wzrasta. Niedobór tego pierwiastka w organizmie przyszłej mamy może skutkować poważnymi zaburzeniami, w tym poronieniem, wadami rozwojowymi płodu, problemem z donoszeniem ciąży, a nawet przedwczesnym porodem. Co zatem należy jeść, żeby zminimalizować to ryzyko?

W czasie ciąży może zaistnieć konieczność wprowadzenia dodatkowej suplementacji. Nie należy jednak robić tego na własną rękę. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest konsultacja z lekarzem specjalistą i/lub doświadczonym dietetykiem.

Dieta przy anemii u dorosłych – na co zwrócić uwagę?

Dzienne zapotrzebowanie na żelazo u dorosłego człowieka wynosi od 10 do 18 mg. Wartości te zmieniają się w zależności od wieku, płci oraz stanu zdrowia. Dorośli mężczyźni potrzebują ok. 10 mg tego pierwiastka, podczas gdy u miesiączkujących kobiet poziom ten wzrasta do 18 mg. W czołówce znajdują się przyszłe mamy, które powinny spożywać ok. 27 mg żelaza dziennie.

Niektóre grupy ludzi są bardziej narażone na niedobry witamin i minerałów niż pozostałe. Należą do nich niewątpliwie seniorzy oraz osoby zmagające się z chorobami przewodu pokarmowego. W ich przypadku sama dieta może być niewystarczająca. Niekiedy konieczne jest wprowadzenie leków i suplementów, a samo leczenie może potrwać dłużej.

Jak powinna wyglądać dieta przy anemii u dzieci?

Wdrożenie diety bogatej w żelazo jest bardzo ważne w żywieniu dzieci może być nieco trudniejsze niż u dorosłych. Jak wiadomo, nie brakuje wśród nich niejadków, które krzywią się na widok mięsa oraz warzyw. Jeśli to zjawisko jest ci dobrze znane, staraj się dodawać do posiłków produkty z różnych grup, aby były jak najbardziej urozmaicone i atrakcyjne wizualnie.

Wiele popijanych przez dzieci napojów zawiera substancje utrudniające wchłanianie żelaza. Podawanie do posiłku mleka, herbaty czy kakao nie jest najlepszym pomysłem – zdecydowanie lepiej postawić na czystą wodę, niesłodzony kompot lub wyciskany sok z pomarańczy. Ponadto dziecięcy jadłospis nie powinien zawierać przetworzonej żywności, słodyczy i kolorowych napojów.

Anemia to jedno z najczęściej występujących zaburzeń krwi, które dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych. Jeśli wynika z niedoborów witamin i minerałów, można wspomóc jej leczenie, dokonując odpowiednich wyborów żywieniowych. Dieta przy anemii, zwłaszcza tej spowodowanej zbyt niską podażą żelaza, może być naprawdę smaczna i urozmaicona. Zaobserwowałeś u siebie niepokojące objawy? Odwiedź lekarza lub dietetyka i koniecznie zadbaj o swoje zdrowie!

Źródła:

1. https://www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_zywienia_2020web-1.pdf
2. https://www.who.int/health-topics/anaemia#tab=tab_3
3. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26314490/
4. https://www.healthline.com/health/iron-deficiency-anemia#complications
5. https://www.hematology.org/education/patients/anemia
6. http://perspectivesinmedicine.cshlp.org/content/3/7/a011866.full
7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20200263/

TE ARTYKUŁ POWINNY CIĘ ZAINTERESOWAĆ!

Anemia – przyczyny, objawy, rodzaje i leczenie. Co musisz wiedzieć? Wegetarianizm a anemia, czyli jak powinna być dieta przy anemii dla wegetarian? Dieta przy anemii u osób starszych – na co zwrócić uwagę? Co jeść, a co unikać? Dieta przy anemii w ciąży – jak powinna wyglądać? Produkty bogate w żelazo niezbędne przy anemii – lista produktów Dieta dla dziecka przy anemii – na co zwrócić uwagę? Co jeść? Czego nie jeść? Dieta przy anemii u niemowlaka i rocznego dziecka. Co jeść, a czego unikać? Dieta przy anemii – przepisy na każdą porę dnia Aniemia w ciąży – co jeść, czego unikać? Produkty bogate w żelazo w ciąży! Ile żelaza dziennie przy anemii przyjmować? Dieta przy anemii u dorosłych – na co zwrócić uwagę, co jeść, a czego unikać? Anemia w pierwszym trymestrze ciąży – co musisz wiedzieć?