Biegunka to – tuż obok bólu brzucha, zaparć i wzdęć – jeden z najpowszechniejszych i jednocześnie najbardziej uporczywych objawów zespołu jelita drażliwego. Na szczęście można się z nią skutecznie uporać, np. poprzez wprowadzenie kilku zmian do jadłospisu. Jak powinna wyglądać dieta przy IBS? Biegunka a nawyki żywieniowe – po jakie produkty sięgać, aby ukoić swój układ pokarmowy? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w niniejszym artykule.
Spis treści
Czym jest biegunka?
Kiedy mamy do czynienia z biegunką? Rozwolnienie – bo również tak zwykło się o niej mówić – możemy stwierdzić wtedy, gdy oddajemy stolec o rozwodnionej, płynnej lub półpłynnej konsystencji i ze zwiększoną częstotliwością, tj. co najmniej trzy razy na dobę. Niekiedy towarzyszą mu inne nieprzyjemne dolegliwości ze strony układu trawiennego, w tym wzdęcia i ból brzucha.
Wbrew pozorom biegunka nie zawsze świadczy o zatruciu pokarmowym – często towarzyszy ona także zespołowi jelita drażliwego, z którym boryka się coraz więcej osób. Dobra wiadomość jest jednak taka, że można sobie z nią skutecznie poradzić poprzez zmianę nawyków żywieniowych. Jak powinna wyglądać dieta przy IBS? Biegunka a sposób odżywiania w zespole jelita drażliwego – co warto wiedzieć o tej zależności? Odpowiedzi na przytoczone pytania znajdują się w dalszej części artykułu.
Biegunkowa postać IBS – co warto o niej wiedzieć?
Zanim poruszymy aspekty dietetyczne, nadmienimy, że istnieje kilka podtypów IBS. Jeśli twoim dominującym objawem jest rozwolnienie, prawdopodobnie masz do czynienia z biegunkową postacią jelita drażliwego, czyli IBS-D. Dokładne przyczyny tego schorzenia nie są do końca znane, jednak dotychczasowe obserwacje wskazują, że mogą stać za nim m.in. takie czynniki jak:
- stres,
- infekcja jelitowa,
- nadwrażliwość lub alergia pokarmowa,
- nadmierne skurcze jelit,
- zaburzenia mikrobioty jelitowej.
IBS-D nie zawsze manifestuje się tylko biegunką. Równie dobrze mogą towarzyszyć mu inne symptomy – także te niezwiązane z układem trawiennym – w tym:
- bóle i skurcze brzucha,
- wzdęcia,
- obecność śluzu w kale,
- zaparcia,
- częste oddawanie moczu,
- przewlekłe zmęczenie,
- zaburzenia natury ginekologicznej.
Biegunka przy IBS – jak się z nią uporać przy pomocy diety?
Jednym z najważniejszych elementów łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego – i to niezależnie od jego rodzaju – jest wprowadzenie pewnych modyfikacji do codziennego jadłospisu. Jak powinna wyglądać dieta przy IBS? Biegunkę możesz zniwelować m.in. poprzez zastosowanie modelu low FODMAP, który polega na ograniczeniu lub wyeliminowaniu z posiłków źródeł fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli, np. fruktanów, laktozy, fruktozy i galaktanów.
Niektórzy pacjenci odczuwają ulgę po odstawieniu kawy, produktów zawierających gluten oraz tych wywołujących wzdęcia, takich jak napoje gazowane czy surowe warzywa i owoce. Dobrym pomysłem może być także sięgnięcie po źródła błonnika rozpuszczalnego, który spulchnia stolec i tym samym wydłuża czas tranzytu jelitowego. Ponadto działa on ochronnie na ściany układu pokarmowego i przyczynia się do wytwarzania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które korzystnie oddziałują na mikrobiom jelitowy. Można znaleźć go m.in. w babce płesznik, siemieniu lnianym oraz otrębach owsianych.
Przy intensywnej biegunce niektórzy specjaliści zalecają przejście na tzw. dietę BRAT, która polega na spożywaniu tylko 4 produktów, a mianowicie bananów, białego ryżu, musu jabłkowego oraz tostów z pszennego pieczywa. Nie powinno się jej stosować dłużej niż przez 3 dni.
W przypadku biegunkowej postaci zespołu jelita drażliwego duże znaczenie mają nie tylko konkretne pokarmy, ale również nawyki związane ze spożywaniem posiłków. Aby uporać się z przykrymi dolegliwościami, w tym rozwolnieniem, warto przestrzegać poniższych zasad:
- 3 duże posiłki zamień na 4-5 mniejszych.
- Unikaj dań bardzo gorących i bardzo zimnych – najlepszym wyborem będą te o umiarkowanej temperaturze.
- Zamiast smażyć na głębokim tłuszczu, postaw na pieczenie, duszenie oraz gotowanie w wodzie lub na parze.
- Nie spiesz się i dokładnie przeżuwaj każdy kęs.
- Pamiętaj o piciu wody (2-3 litry dziennie), ponieważ długotrwała biegunka może doprowadzić do odwodnienia.
Aby zwiększyć swoją szansę na uporanie się z IBS-D, oprócz diety warto wziąć pod uwagę inne istotne aspekty, w tym redukcję stresu – niekiedy nawet z pomocą psychologa. Konieczne może okazać się również wdrożenie leków i suplementów diety, np. środków przeciwbiegunkowych i przeciwskurczowych, olejku miętowego oraz probiotyków.
Biegunka przy zespole jelita drażliwego – jaka dieta może pomóc? Podsumujmy!
Jeśli zmagasz się z zespołem jelita drażliwego i twoim głównym problemem jest rozwolnienie, swoją walkę o lepsze samopoczucie powinieneś zacząć od zmiany nawyków żywieniowych. Jak powinna wyglądać dieta przy IBS? Biegunka może zostać zniwelowana m.in. poprzez zastosowanie modelu low FODMAP lub – krótkoterminowo – BRAT. Warto, abyś znalazł także czas na relaks i w razie koniecznością sięgnął po farmaceutyki. Pamiętaj jednak, aby nie działać na własną rękę, ponieważ możesz osiągnąć skutek odwrotny do zamierzonego. Najbezpieczniej będzie skonsultować się z doświadczonym dietetykiem klinicznym, który udzieli ci praktycznych wskazówek, mając na uwadze nie tylko twoje potrzeby, ale również twój aktualny stan zdrowia.
Źródła:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8146452/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3633663/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK534810/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5453305/
- https://www.medicalnewstoday.com/articles/ibs-diarrhea
- https://www.webmd.com/ibs/diet-solution-ibs-with-diarrhea#1-2